Ben ik werknemer of schijnzelfstandige? De Wet DBA Bepaalt

De Wet DBA, oftewel de Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, is in het leven geroepen om zowel zzp’ers als opdrachtgevers helderheid te bieden over hun arbeidsrelaties. Het is van essentieel belang voor startende ondernemers om te weten of zij als zelfstandig ondernemer worden beschouwd of als werknemer. Een effectief middel om schijnzelfstandigheid te vermijden, is het gebruik van een modelovereenkomst.

Zelfstandigheid versus Loondienst: Kies de Juiste Overeenkomst

Schijnzelfstandigheid treedt op wanneer een ondernemer een opdracht aanneemt, maar in feite in loondienst is. In samenwerking met de opdrachtgever draagt men gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de werkrelatie. Het stroomschema van de Belastingdienst biedt een heldere toets om te bepalen of er sprake is van zelfstandigheid of loondienst. Bij twijfel is het raadzaam om te werken volgens een modelovereenkomst, die door de Belastingdienst voor diverse situaties wordt aangeboden.

In overleg met de opdrachtgever kiest men de modelovereenkomst die het beste aansluit bij de specifieke situatie. Het werken volgens de afspraken in de modelovereenkomst voorkomt schijnzelfstandigheid, hoewel het gebruik ervan niet verplicht is, biedt het wel de benodigde duidelijkheid.

Belastingdienst Intrekking en Nieuwe Wetgeving

Op 1 januari 2024 heeft de Belastingdienst de goedkeuring ingetrokken voor ‘modelovereenkomsten vrije vervanging’. Dit omvat algemene, branche- en individuele overeenkomsten gebaseerd op het principe van vrije vervanging, door een uitspraak van de Hoge Raad die stelt dat er bij vrije vervanging wel degelijk sprake kan zijn van een dienstbetrekking.

Er is een nieuwe wet in ontwikkeling: de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Deze wet beoogt een gelijk speelveld te creëren tussen zelfstandigen en medewerkers in loondienst, met meer helderheid over wanneer iemand als werknemer of zelfstandige wordt beschouwd.

Handhaving en Modelovereenkomsten Termijn

Hoewel de overheid de wet DBA niet volledig handhaaft, treedt de Belastingdienst corrigerend op bij ‘kwaadwillende’ opdrachtgevers. Een nieuwe wet, het Handhavingsplan arbeidsrelaties 2023, bevat maatregelen om de handhaving rond arbeidsrelaties te versterken en te verbeteren.

Een modelovereenkomst blijft vijf jaar geldig na goedkeuring door de Belastingdienst. Het is van belang de vervaldatum in acht te nemen, aangezien het gebruik van een verlopen modelovereenkomst geen zekerheid meer biedt. Verlenging kan worden aangevraagd, maar het is raadzaam dit minimaal twee maanden voor de verloopdatum te doen.

Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie

Voor opdrachtgevers die de regels voor het inhuren van zzp’ers onduidelijk vinden, is de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie een handig hulpmiddel. Na het invullen van de online vragenlijst op ondernemersplein.kvk.nl ontvangt de opdrachtgever een van de drie opties: zelfstandigheid, loondienst of geen oordeel mogelijk. Hoewel invullen niet verplicht is, biedt het een indicatie en geen juridisch besluit.

Rechterlijke Uitspraken

In sommige gevallen doet de rechter uitspraak over zelfstandigheid versus loondienst. Recentelijk heeft de Hoge Raad geoordeeld dat maaltijdbezorgers van Deliveroo als werknemers worden beschouwd. Eerder werden bezorgers van een Britse onderneming en enkele PostNL pakketbezorgers en Uber chauffeurs als werknemers aangemerkt door respectievelijk het Hof Amsterdam en de rechtbank Amsterdam.

In conclusie is het van groot belang voor startende ondernemers om op de hoogte te zijn van de Wet DBA en gerelateerde ontwikkelingen. Het proactief beoordelen en vastleggen van arbeidsrelaties via modelovereenkomsten en andere beschikbare instrumenten helpt om schijnzelfstandigheid te voorkomen en juridische risico’s te minimaliseren. Houd daarbij de geldigheidsduur van modelovereenkomsten in de gaten en blijf op de hoogte van wijzigingen in wet- en regelgeving.