De foodspeciaalzaak doet het goed ondanks concurrentie supermarkt

In de afgelopen tien jaar is het aantal foodspeciaalzaken in Nederland opvallend gestegen, ondanks de sterke concurrentie van supermarkten.

Leestijd: 5 minuten.

Terwijl de supermarkten in dezelfde periode met 14% toenamen, wisten speciaalzaken zich te onderscheiden en groeide het aantal vestigingen met 2,4%, zoals blijkt uit gegevens van de Kamer van Koophandel (KVK). Vooral kaaswinkels en winkels die buitenlandse voedingsmiddelen verkopen, hebben een aanzienlijke toename gezien.

Groei van kaaswinkels en buitenlandse delicatessen

Kaaswinkels zijn de grootste winnaars in de wereld van de speciaalzaken. Sinds 2014 is het aantal kaaswinkels met maar liefst 37% gestegen. De coronapandemie heeft deze groei nog verder versneld. Gedurende deze periode zochten consumenten naar manieren om thuis van culinaire hoogstandjes te genieten, wat leidde tot een omzetstijging van 20% tot 40% voor veel kaasspeciaalzaken. Deze groei is vooral zichtbaar in provincies zoals Friesland (+88%), Noord-Brabant (+57%), en Gelderland (+53%). Opvallend is dat Noord-Holland relatief gezien de meeste kaaswinkels heeft, met 5,6 winkels per 10.000 inwoners.

Naast kaaswinkels zien ook winkels met buitenlandse voedingsmiddelen een sterke groei. Het aanbod van internationale delicatessen wordt steeds populairder, met een stijging van 20% in het aantal winkels in de afgelopen tien jaar. Dit wijst op een groeiende vraag naar authentieke en bijzondere producten die moeilijk in supermarkten te vinden zijn.

Kaaswinkel profiteert van van supermarkt

De relatie tussen speciaalzaken en supermarkten is complex. Aan de ene kant vormen supermarkten een bedreiging voor het marktaandeel van deze winkels. Aan de andere kant trekken supermarkten veel klanten naar winkelgebieden, wat indirect ook de zichtbaarheid en klandizie van speciaalzaken verhoogt. Vooral kaaswinkels profiteren van de nabijheid van supermarkten. Klanten die hun wekelijkse boodschappen doen, halen vaak ook even een stuk kaas bij de speciaalzaak om hun bezoek compleet te maken.

Slagers en groentewinkels hebben last van supermarkt

Dit contrast is echter niet voor alle speciaalzaken even gunstig. Groente- en fruitwinkels, evenals slagers, ervaren een terugval in het aantal vestigingen. De groentewinkels zagen een daling van 23% in de afgelopen tien jaar, terwijl het aantal slagers met 10% afnam. De verklaring hiervoor is dat deze winkels minder onderscheidend zijn ten opzichte van supermarkten. Waar kaaswinkels een gevoel van ambachtelijkheid en exclusiviteit uitstralen, bieden groentewinkels vaak producten aan die in supermarkten net zo goed verkrijgbaar zijn.

Een van de redenen voor de afname van het aantal slagers is dat de markt mogelijk al verzadigd was. In Nederland zijn er meer slagers dan kaaswinkels, waardoor er minder ruimte is voor verdere groei. In 2024 waren er 2.136 slagers, terwijl het aantal kaaswinkels slechts 732 bedroeg. Daarnaast speelt de verschuiving naar onlineverkoop een rol, vooral voor producten zoals vlees, die ook in supermarkten ruimschoots beschikbaar zijn.

Het toerisme heeft eveneens invloed op de populariteit van kaaswinkels. Toeristen zijn vaak op zoek naar lokale specialiteiten en unieke producten, en kaas past perfect in dat plaatje. Slagers profiteren minder van deze trend, omdat vlees minder als een ’toeristische delicatesse’ wordt gezien.

Uitdagingen voor food-speciaalzaken

Ondanks de groei van speciaalzaken, staan ook deze winkels voor verschillende uitdagingen. Enerzijds zien ze een toenemende vraag naar ambachtelijke en unieke producten. Anderzijds hebben ze te maken met stijgende kosten voor energie en lonen, evenals personeelstekorten. Het vinden van opvolgers voor de winkel is een andere grote uitdaging waar veel eigenaren mee worstelen.

De explosieve groei van kaaswinkels lijkt af te vlakken, en zelfs het aantal bakkerijen, dat in de afgelopen tien jaar met 16% is gegroeid, laat tekenen van stabilisatie zien. Dit wijst erop dat hoewel de vraag naar speciaalzaken hoog blijft, de markt dynamisch is en snel kan veranderen.

Kansen in de foodsector voor jouw start

De toename van speciaalzaken in Nederland, vooral in de sectoren kaas en buitenlandse voedingsmiddelen, toont aan dat consumenten nog steeds op zoek zijn naar kwaliteit en unieke producten. Supermarkten blijven een belangrijke rol spelen in het aantrekken van klanten, maar speciaalzaken slagen erin om zich te onderscheiden met hun aanbod van ambachtelijke en exclusieve producten. Voor slagers en groentewinkels blijft het echter een uitdaging om relevant te blijven in een markt die steeds meer gedomineerd wordt door supermarkten en online verkoop.