Influencers hebben grote invloed op het koopgedrag van consumenten, vooral bij jongeren. Die invloed wordt problematisch wanneer reclame niet duidelijk als reclame herkenbaar is. De Consumentenbond en vijftien andere Europese consumentenorganisaties trekken daarom aan de bel en eisen strengere, eenduidige regels voor influencer marketing binnen de EU.
Leestijd: 7 minuten.
Via sociale media kunnen influencers producten razendsnel populair maken. Een recente campagne rond een lifestyleproduct liet zien hoe snel iets kan uitverkopen na één post van een bekende influencer. Die kracht maakt influencer marketing aantrekkelijk voor merken, maar ook kwetsbaar voor misleiding wanneer niet duidelijk is dat er betaald wordt voor promotie.
Reclame vermomd als persoonlijke mening
In veel gevallen lijkt het alsof een influencer een product spontaan aanbeveelt, terwijl er in werkelijkheid sprake is van een betaalde samenwerking. Vooral bij fast fashion, ongezonde voeding en crypto gebeurt dit vaak. Uit Europees onderzoek blijkt dat bij 67 procent van de posts over ongezonde voeding niet wordt vermeld dat het om reclame gaat.
Dat is extra zorgelijk omdat jongeren deze content vaak moeilijk als reclame herkennen. Zij zijn gevoeliger voor groepsdruk en nemen aanbevelingen van influencers sneller serieus. Volgens de Consumentenbond is het daarom extra kwalijk dat commerciële boodschappen bewust onduidelijk worden gepresenteerd.
Wetgeving bestaat, maar wordt omzeild
In Nederland gelden al regels. Volgens de Mediawet en de Nederlandse reclame Code moet reclame altijd duidelijk herkenbaar zijn. In de praktijk proberen influencers en merken die regels te omzeilen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door reclame te verstoppen in vage hashtags, afkortingen als #sp of #collab, of door labels te plaatsen op plekken die nauwelijks opvallen.
Consumentenorganisaties pleiten daarom voor strengere en duidelijkere Europese regels. Zij willen onder meer vaste aanduidingen voor betaalde samenwerkingen, een heldere definitie van influencer marketing en gedeelde verantwoordelijkheid voor influencers, merken en marketingbureaus. Ook pleiten zij voor een verbod op influencerreclame voor risicoproducten zoals junkfood gericht op kinderen en cryptovaluta.
Extra risico’s bij crypto en ongezonde voeding
Bij ongezonde voeding draait het risico vooral om het aanleren van slecht eetgedrag, zeker bij jonge volgers. Slechts een derde van de onderzochte posts over ongezonde voeding bevatte een correcte vermelding van een betaalde samenwerking.
Bij crypto ligt het gevaar anders. Als niet duidelijk is dat het om reclame gaat, kunnen volgers denken dat een influencer betrouwbaar financieel advies geeft. In werkelijkheid gaat het om marketing, terwijl de financiële risico’s volledig bij de consument liggen.
Starten als influencer: wat betekent dit voor jou
Voor startende ondernemers die influencer willen worden, is dit een belangrijk aandachtspunt. Influencer zijn is ondernemen. Je verdient geld met zichtbaarheid, bereik en vertrouwen. Juist daarom is transparantie essentieel.
Als je start als influencer moet je vanaf dag één duidelijk zijn over samenwerkingen. Betaalt een merk je in geld, producten of diensten, dan moet dat zichtbaar worden vermeld. Dat beschermt niet alleen je volgers, maar ook jezelf als ondernemer. Overtreding van de regels kan leiden tot boetes, reputatieschade en het verlies van samenwerkingen.
Daarnaast bouw je als influencer aan een merk: jouw naam. Vertrouwen is daarin je belangrijkste kapitaal. Volgers prikken snel door verborgen reclame heen. Openheid over samenwerkingen zorgt vaak juist voor meer geloofwaardigheid en een duurzamere relatie met je publiek.
Wat dit betekent voor ondernemers en merken
Ook voor startende ondernemers die met influencers willen samenwerken, is dit relevant. Je bent mede verantwoordelijk voor duidelijke reclame-uitingen. Onduidelijke afspraken of bewuste vaagheid kunnen niet alleen leiden tot klachten, maar ook tot juridische problemen.
De roep om strengere regels laat zien dat influencer marketing volwassener wordt. Voor startende ondernemers biedt dat kansen: wie vanaf het begin netjes, transparant en professioneel werkt, onderscheidt zich in een markt waar vertrouwen steeds belangrijker wordt.
