Strengere ZZP regels zorgen voor hoge kosten in zorg en onderwijs

Vanaf 2025 worden de regels rondom schijnzelfstandigheid strenger gecontroleerd. Dit kan leiden tot hogere kosten voor zorginstellingen, scholen en kinderopvangcentra, dat meldt de ABN-AMRO bank, die het gevolg berekende. Waarom zijn de kosten voor alternatieve inhuur zo hoog? En wat kan eraan gedaan worden?

Leestijd: 6 minuten.

Waarom zzp’ers aantrekkelijk zijn

In sectoren zoals zorg, onderwijs en kinderopvang werken veel zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Deze sectoren zijn vrijgesteld van btw, wat betekent dat zzp’ers geen btw hoeven te rekenen op hun facturen. Hierdoor blijven de kosten voor opdrachtgevers lager dan bij andere vormen van arbeidsinhuur.

Bij uitzend- of detacheringsbureaus is dat anders: zij moeten 21 procent btw rekenen. Omdat zorginstellingen en scholen zelf geen btw kunnen verrekenen, betalen zij de volledige btw-kosten. Dit maakt uitzendkrachten gemiddeld 39 procent duurder dan zzp’ers, inclusief de commissies die de bureaus berekenen.

De impact van strengere controles

De overheid wil het aantal schijnzelfstandigen verminderen. Schijnzelfstandigheid betekent dat een zzp’er feitelijk in loondienst zou moeten zijn. Vanaf januari 2025 wordt er strenger gecontroleerd op deze constructies. Hoewel er in het eerste jaar geen boetes worden opgelegd, kunnen organisaties alsnog te maken krijgen met naheffingen van sociale premies en loonbelasting.

Dit zet organisaties voor een dilemma: zzp’ers in dienst nemen, werkafspraken aanpassen, of overstappen op inhuur via uitzendbureaus. Maar die laatste optie brengt hogere kosten met zich mee.

Uitzendkrachten in de minderheid

Het gebruik van uitzendkrachten in de zorg, kinderopvang en onderwijs is momenteel laag. Slechts 37.000 uitzendkrachten werken in deze sectoren, tegenover 255.000 zzp’ers, aldus schattingen van ABN Amro en het CBS. Dit verschil komt grotendeels door de extra kosten die gepaard gaan met het inhuren via uitzend- en detacheringsbureaus.

De hoge btw-kosten maken uitzendkrachten onaantrekkelijk voor semipublieke instellingen. Bovendien rekenen uitzendbureaus vaak een brutomarge van 15 procent op het loon, wat de totale kosten verder verhoogt.

Pleidooi voor btw-vrijstelling

Een mogelijke oplossing is het vrijstellen van uitzendkrachten van btw, net zoals bij zzp’ers het geval is. Dit zou de kosten voor instellingen aanzienlijk verlagen en meer gelijkheid scheppen tussen verschillende vormen van arbeid. ABN Amro berekent dat een btw-vrijstelling de overheid jaarlijks 300 miljoen euro aan misgelopen belastinginkomsten zou kosten.

Een andere optie is het afschaffen van de btw-vrijstelling voor zzp’ers in deze sectoren. Dit zou de arbeidskosten gelijk trekken, maar betekent wel dat opdrachtgevers ook voor zzp’ers 21 procent btw zouden moeten betalen. Beide opties hebben dus ingrijpende gevolgen voor de markt.

Marktverstoring door btw-regels

De huidige btw-regels zorgen voor een ongelijk speelveld. Uitzendkrachten ontvangen loon volgens cao-afspraken, maar door de btw-heffing zijn zij structureel duurder dan zzp’ers. Dit belemmert het gebruik van uitzendbureaus en versterkt de positie van zzp’ers, wat juist indruist tegen het beleid om schijnzelfstandigheid terug te dringen.

Zonder aanpassing van de btw-regels blijven organisaties in de zorg, kinderopvang en het onderwijs voor een lastige keuze staan. Ze willen flexibele arbeidskrachten inzetten, maar de kosten hiervoor lopen hoog op.

Toekomstige ontwikkelingen

Met de verscherpte handhaving van schijnzelfstandigheid in 2025 wordt verwacht dat meer organisaties hun arbeidsrelaties herzien. Of dit betekent dat zij overstappen op uitzendkrachten, zzp’ers in dienst nemen, of blijven werken met zelfstandigen, hangt af van de kosten en juridische risico’s.

Aanpassingen in de btw-regels kunnen een belangrijke rol spelen in het betaalbaar en toegankelijk houden van personeel in de zorg, kinderopvang en het onderwijs. De discussie over een nultarief voor uitzendkrachten of het afschaffen van de btw-vrijstelling voor zzp’ers zal daarom waarschijnlijk verder oplaaien.